در سال‌های اخیر، صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEXها (Decentralized Exchanges) به عنوان یک نوآوری بزرگ در بازار ارزهای دیجیتال مطرح شده‌اند. صرافی‌های غیرمتمرکز که بر بستر بلاکچین فعالیت می‌کنند، امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به واسطه‌ها و نهادهای مرکزی فراهم می‌کنند. این پلتفرم‌ها از پروتکل‌های هوشمند و قراردادهای هوشمند برای معاملات استفاده کرده و امنیت بالاتری نسبت به صرافی‌های متمرکز فراهم می‌آورند. در این مقاله، به بررسی اهمیت DEXها، مزایا، معایب و برخی از پروژه‌های معروف در این زمینه می‌پردازیم.
مزایای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز
صرافی‌های غیرمتمرکز مزایای متعددی دارند که آن‌ها را به یک گزینه محبوب برای کاربران کریپتو تبدیل کرده است. یکی از مهم‌ترین مزایا، امنیت بالای این پلتفرم‌ها است؛ زیرا کلید خصوصی کاربران توسط خودشان نگهداری می‌شود و نیاز به اعتماد به شخص ثالث کاهش می‌یابد. این موضوع به کاربران اجازه می‌دهد که بدون نگرانی از دسترسی به دارایی‌های خود، معاملات را انجام دهند. علاوه بر امنیت، کاربران می‌توانند از کنترل بیشتری بر روی دارایی‌های خود برخوردار باشند؛ چرا که نیاز به انتقال دارایی‌ها به کیف پول صرافی نیست.
یکی دیگر از مزایای مهم DEXها، کاهش وابستگی به نهادهای مرکزی و مقامات قانون‌گذار است. به این ترتیب، کاربران می‌توانند به صورت مستقیم و بدون نیاز به طی کردن مراحل احراز هویت پیچیده، به معاملات خود بپردازند. این موضوع به ویژه در کشورهایی که محدودیت‌هایی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال دارند، می‌تواند مفید باشد.
معایب و چالش‌های صرافی‌های غیرمتمرکز
با وجود مزایای فراوان، صرافی‌های غیرمتمرکز همچنان با چالش‌هایی روبرو هستند. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، مشکل نقدینگی پایین است. بسیاری از کاربران به دلیل پیچیدگی‌های استفاده از این پلتفرم‌ها، همچنان به صرافی‌های متمرکز علاقه دارند و این موضوع باعث کاهش نقدینگی در DEXها می‌شود. از طرفی، سرعت تراکنش‌ها در شبکه‌های بلاکچینی ممکن است کندتر باشد که این موضوع می‌تواند برای کاربرانی که به دنبال معاملات سریع هستند، مشکل‌ساز شود.
همچنین، امنیت قراردادهای هوشمند و خطر وجود باگ‌های احتمالی نیز یک چالش برای صرافی‌های غیرمتمرکز محسوب می‌شود. با توجه به اینکه معاملات به صورت خودکار از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود، در صورتی که نقصی در کد این قراردادها وجود داشته باشد، امکان سوءاستفاده از آن توسط هکرها وجود دارد. بنابراین، بررسی دقیق امنیت قراردادهای هوشمند و استفاده از پلتفرم‌های معتبر از اهمیت بالایی برخوردار است.
برخی از پروژه‌های معروف DEX در بازار ارزهای دیجیتال
در بازار کریپتو، پروژه‌های متعددی به عنوان صرافی‌های غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند. از جمله معروف‌ترین این پروژه‌ها می‌توان به یونی‌سوآپ (Uniswap)، سوشی‌سوآپ (SushiSwap)، و پنکیک‌سوآپ (PancakeSwap) اشاره کرد. یونی‌سوآپ به عنوان یکی از اولین و بزرگ‌ترین DEXها بر روی بلاکچین اتریوم، نقش بزرگی در محبوبیت صرافی‌های غیرمتمرکز داشته است. این پلتفرم با استفاده از مکانیزم بازارساز خودکار (AMM)، امکان تبادل ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به دفتر سفارش فراهم می‌کند.
پنکیک‌سوآپ نیز که بر روی بایننس اسمارت چین (BSC) فعالیت می‌کند، به دلیل هزینه‌های پایین تراکنش‌ها و سرعت بالای شبکه BSC، به سرعت توانست کاربران زیادی را به خود جذب کند. در این بین، سوشی‌سوآپ نیز با ارائه امکانات اضافی مانند فارمینگ و ییلد فارمینگ (Yield Farming) موفق شده است جایگاه خود را در بین کاربران کریپتو پیدا کند.